Dekor Köy

 

"Yanlış bir hayat doğru yaşanamaz." 

Adorno

Kurmaca köy, Dogville'deyiz. Gerçekte hiçbir şekilde var olmayan bir yerdeyiz. Gerçek mekanlardan bağımsız bir dekor üzerinde insanların ve insan dışındaki tek canlı olan köpeğin temaşası tek gerçeklik olarak sunuluyor. Mekan izleyicide farklı bir duyarlılık yaratıyor, toplumu bir tiyatro sahnesi gibi görmemizi sağlıyor. Dışarıya ve dışarıdan gelen yabancılara açık olmayan bir yer burası. Gelişmeye, farklılığa, yeniliğe kapalı bir yer.

"Minyatürün içindeki erdemi anlamak için büyüğün içindeki küçüğü bulmak gerek." McLuhan çalışmalarında dünyanın “küresel bir köye” dönüştüğünü öne sürmüştür. Dünya küreselleşmeyle küçülür, hatta bir minyatür haline bile gelebilir. Dogville bir minyatür aynı zamanda. Yaşadığımız dünyanın küçük bir kopyası.

Peşindeki  gangsterlerden kaçan Grace, Dogville adındaki yere sığınır. Gangsterler tarafından aranması, suç işlememesine karşın Dogville halkı gözünde onu bir suçlu yapar, aynı zamanda polisler de gangsterlerle işbirliği içerisindedir onlar da Grace'in peşindedir. Suç kavramına nasıl yoz bir tutumla yaklaşıldığı bizleri dehşete düşürüyor. Gangster, zaten yasadışı işler yapar. Suç işler. Suç işleyenler tarafından aranıyor olmak, masum birini suçlu konuma çekebilir ve hiç sorgulamaya gerek duyulmadan o kişi suçlulukla yaftalanabilir. Günümüzde de her şeye fiyatını gösteren bir yafta asılmıyor mu? Grace'in yaftası boynuna takılan zincirdir. Eskiden kölelerin ayağına vurulan zincir... Grace köyün kölesi haline gelir. Köleleştirilir.

Grace'in burada kalması için ona on beş günlük bir süre verilir, bu sürede Grace suçunu hafifletecek ve halkın çeşitli ihtiyaçlarına cevap verecektir, halkın ihtiyaçlarını karşılaması anlaşmasıyla suçu görmezden gelinecektir.  Faydacı zihniyetin nasıl bir hastalık olduğunu burada görebiliriz. Bu aynı zamanda modern kölelik zihniyetidir. Grace'in varlığının sömürüsü... İlk on beş günlük süreçte halk, ona hangi konuda ihtiyaç duyduğunu bilemez. Başlangıçta iyi niyetlerle kadına sahip çıkar, bütün angaryayı  yaptırmak koşuluyla. Otorite haline gelen Dogville, yaptığı işler karşılığında Grace için para ödememeye başlar. Çalışana para verilmediği durumlarda bu özgür olmayan emektir. Köleliktir.  Dogville halkı kararlarını bir çan altında, çanı çalarak verir. Çan her çalışında Grace için yeni bir karar verilmiştir. Otoritenin din ile ilişkisini düşünebiliriz.

Grace'in  kendileri açısından da bir tehlike arz etmesiyle aralarındaki ilişki farklı boyutlar kazanmaya başlar. Tom'un vaazları işe yaramaz, çünkü insanlık için vaazlar işe yaramaz. Grace, Dogville'in öteki yüzünü görmeye başlar. Grace için yapılan iyiliği bir lütuf olarak gören halk, giderek kötülükle hareket etmeye başlar. Hoşlanmadıkları şeylerle karşılaştıklarında bunun tek bir sorumlusu olabilir, sorgulamaya gerek yoktur, bu kişi Grace'tir. Dogville adındaki küçük otorite, Grace üzerindeki otoritesini işkence boyutlarına vardırır.

Marks, salt insanı yabancılaşmamış durumuna geri dönmeye, doğayla, başka insanlarla ve toplumla yeniden birleşmeye ihtiyaç duyan bir varlık olarak görmüştür. Grace için toplumla birleşme mümkün olmamıştır. Ötekinin insan olamama hali buna engel teşkil etmiştir. Sadece bir köpek kalmıştır geride, özü gereği doğasını yaşayabilen...

Grace'in Dogville'den kaçma çabası büyük bir ihanetle son bulmuştur. Yardımda bulunduğu herkes ona ihanet etmiştir. Gangsterler Grace'in izini bulur, gangsterlerin liderinin Grace'in babası olduğunu görürüz. Babasıyla olan diyalektiği ve kibir temalı diyaloglar, Thomas Hobbes'un "İnsan insanın kurdudur." deyişini anımsatır. İnsanlar kendi varlıklarını korumak için her şeyi yapacaklardır. Birlikte yaşayan herkes savaş halindedir bu nedenle doğal bir güç tarafından yönetilmeye ihtiyaç duyarlar bu da devlet denen mekanizmayı ortaya çıkarır. Baba burada bir güç unsurudur. Kızını korumakla ve ona gücü sunmakla yükümlü bir güç...

Grace babasının ona sunduğu gücü, Dogville adındaki dünyanın minyatürünü ateşe vererek kullanacaktır. Dogville halkı yeterince iyi davranmamıştır. İnsanın özü iyiyse de onu kötüleştiren toplumsal yaşam yok edilmelidir. İntikam, insanların birbirlerine ödemekle yükümlü oldukları bir sorumluluktur.

Küle dönen Dogville'den geriye  sadece doğasını, özünün gereğini yaşayan bir köpeğin sesi ve dekoru kalır.

L. Aragon'un Dekorlar şiiriyle yazımı noktalamak istiyorum.

Ne kadar ufuk değişsekte/Yürekte ahenksizlik kalan/ Kişiler kişiler kişiler/Bütün bu saçmalıklar içinde/ Sadece dekoru bize kalan/ O alıp hep eve getirirdi/ Aptal ve yobaz olanları/ Okurdum tembelce uzaklaşmayı/ Mevsimden kaçan bir gün gibi/ Sadece dekoru bize kalan...

Not: Muhyiddin-i Arabi'ye göre, Hz. Musa'nın halkı için verdiği savaş, halkın yaratılışıyla bir ele alınmalıdır. Eğer Hz. Musa halkına çağrıda bulunduğunda, yaratılış gereği gelmeyenler olduysa bu, Hz. Musa'nın bütünle beraber anılması gerektiği içindir. Bütün peygamberler halklarıyla beraber anılır: Yok edilen halklar dahil.